Aux armes, etcetera

Op 2 maart 1991 stierf Serge Gainsbourg. Ik keek naar de Franse televisie, een hele avond lang een soort herdenkingsprogramma voor de overleden bard. Mijn man had hem en mevrouw Birkin ooit in Parijs ontmoet, mijn kennis van zijn oeuvre beperkte zich tot dat vreselijke ´Je t´aime moi non plus´. Pas die avond drong tot me door dat Gainsbourg heel veel prachtige liedjes heeft geschreven, onder meer voor Brigitte Bardot die niet zingen kan, maar des te meer van dieren houdt. Even vroeg ik me toen af of de Nederlandse televisie een avondvullend programma zou uitzenden als bijvoorbeeld Pierre Kartner overlijdt. En voor het eerst kreeg ik de anarchistische Gainsbourg-interpretatie van de Marseillaise (´Aux armes etcetera…´) te horen. Reggae, in Jamaica opgenomen. Een schandaal in 1979, maar ik was meteen verkocht.
Ik heb niks met volksliederen, nog minder met nationalisme of de iets sympathiekere variant daarvan, het chauvinisme. Maar de Marseillaise vind ik wel een aardig deuntje. Ik zing soms zelfs mee op Quatorze Juillet als dat Franse volkslied ter opening van het dorpsbal ten gehore wordt gebracht. En ik ben blijkbaar de enige niet die de Marseillaise wel ziet zitten. Anders valt niet te verklaren dat het chanson al 220 jaar een hit is. Kunnen de Beatles nog een puntje aan zuigen. Er bestaan internationaal 600 tot 900 verschillende interpretaties van het lied.
De oorspronkelijke versie is in de nacht van 25 op 26 april 1792 geschreven en gecomponeerd door Joseph Rouget de Lisle onder de titel ´Chant de guerre de l´ Armée du Rhin´ (marslied van het Rijnleger). Dat we nu van de Marseillaise spreken, is te danken aan het feit dat troepen uit Marseille het zongen bij hun intocht in Parijs tijdens de Franse Revolutie. Op 14 juli 1795 werd het lied tot de nationale volkshymne van Frankrijk verklaard, maar later door Napoleon als ´subversief´ verboden. Het zou tot 1878 duren voor de Marseille in ere werd hersteld en alsnog tot volkslied werd uitgeroepen. Ook aardig om even te weten: de Marseillaise was ten tijde van de revolutie in dat land tijdelijk het Russische volkslied totdat de Internationale die rol overnam.
Beetje raar anno 2012 vind ik, maar je moet nog steeds op je tellen passen als het om de Marseillaise gaat. Zo staat in de Franse wet dat het verboden is het Franse volkslied te fluiten – zingen mag wel; de Wet-Lopsi bepaalt dat je de Franse vlag niet mag bespotten en de Marseillaise niet ´beledigen´, fluiten is blijkbaar beledigend. Doe je dat soort dingen toch, dan kun je veroordeeld worden tot zes maanden cel en/of € 7.500 boete.
Vanavond zal de Marseillaise ongetwijfeld weer opklinken; in het Sarko-kamp, bij de Hollandistes. Maar als de stemmen geteld zijn, zet ik toch gewoon weer even Gainsbourg op: aux armes, etcetera. Met name dat ‘etcetera’ spreekt me nog steeds het meeste aan. Daar gaat het om, na die ‘aux armes’; komt er nog wat, na al die verkiezingsretoriek? Ik ben er niet gerust op.