Een wolf in schaapskuddes

Vandaag kwam mijn goede vriend Joseph terug uit de bergen. Joseph is een beetje een rare eenling die al een eeuwigheid geleden de brave Hollandse burgermaatschappij verliet om zich als een soort van stateloze te vestigen waar het hem uitkwam, zolang het hem uitkwam. Ik moet zeggen, in ons dorp houdt hij het al flink lang uit, dus dat rusteloze is er wel een beetje afgesleten in de loop der jaren. En van de licht ontvlambare vechtersbaas van vroeger, die zijn schamele kunstgebit dankt aan een paar rake klappen van de gendarmerie, is ook niet veel meer over. Vroeger -in zijn stoere tijd- voorzag hij in zijn levensonderhoud als bosarbeider; een loodzwaar beroep, en niet alleen omdat het omzagen van mansdikke bomen een enorme aanslag op je fysiek doet. Dat doet de bijbehorende, rijk besproeide omgang met ruige kameraden in niet mindere mate. Er was een tijd dat Joseph dacht dat hij de veertig niet zou halen, tegenwoordig denkt hij (soms) aan z’n oude dag. Vandaag de dag doet hij in tuinonderhoud, hetgeen voornamelijk bestaat uit snoeiwerk en grasmaaien, maar onderschat dat laatste niet: een tuin maaien betekent hier vaak een hectare of wat ondoordringbaar opgeschoten wildgroei tot aanvaardbare proporties terugdringen met een ‘debroussailleuse’ (bosmaaier), waarbij je uur na uur dezelfde rugverziekende zwaaibeweging maakt met een roterende maaier aan de ene kant van een stang, en een zware benzinemotor -half op je rug- aan het andere uiteinde.
Joseph huist in een veredelde cabanon waar hij tot aan z’n dood mag blijven wonen van de boer op wiens land die staat, in ruil voor wat hand- en spandiensten. Een stenen kot zonder toilet, maar met een serieus te nemen houtfornuis dat tevens als verwarming dienst doet, met tv en -sinds ik een nieuwe moest om bij de tijd te blijven- een pc met Windows 95. Hij schrijft er een dagboek op, en anarchistische pamfletten. Maar sinds de printer het begeven heeft komen die niet verder dan het beeldscherm. Ik heb nog geen vervangend afdrukapparaat kunnen vinden dat met de klassieke computer wil samenwerken en waarvoor ook nog eens inktpatronen te vinden zijn.
Maar goed, Joseph kwam vandaag terug uit de bergen. Hij heeft er een vriend, die schapen houdt en die ze samen tijdens de transhumance aan het begin van de zomer vanuit het dal naar boven brengen, en aan het eind van de zomer weer naar beneden. Gewoon te voet, zoals het vroeger ging, en niet met vrachtwagens zoals het tegenwoordig gaat; dat is te duur. Wel dragen ze felkleurige hesjes en is het oude bestelbusje dat de proviand vervoert en waar ze onderweg in slapen als het regent, voorzien van een oranje zwaailicht. Dat moet, van de lokale overheid, voor de veiligheid. Evengoed worden ze regelmatig bijna van de sokken gereden door ongeduldige toeristen die zo’n langzaam voortsjokkende troupeau allesbehalve pittoresk vinden en die die wandelende wolbalen het liefst zonder jas op hun bord zouden willen vinden in het prijzige sterrenrestaurant waarvan de reservering door hun verlate aankomst dreigt te verlopen.
Joseph houdt van de bergen in de zomer. Het is er rustiger en koeler, er heerst nog de sfeer van hoe het was vóór alle authenticiteit uit het Provençaalse plattelandsleven werd weggemoderniseerd.
Maar erger nog dan die ‘wolven van de weg’ vinden Joseph en zijn vriend -en met hen tal van andere schaapherders- de echte wolven die hun schapen en lammeren afslachten. Sinds de eerste wolven hun intrede deden in het Parc du Mercantour in 1992 is hun populatie razendsnel gestegen. Ze breidden hun territorium navenant uit en worden nu gesignaleerd in minstens negen departementen, waaronder in de regio PACA de Alpes-de-Haute-Provence, de Hautes-Alpes, de Alpes-Maritimes en de Var. Dat kan, omdat de wolven tot beschermde diersoort zijn verklaard. Bovendien hebben ze geen natuurlijke vijanden. En ze zijn hondsbrutaal: ook op klaarlichte dag, terwijl er schaapherders en herdershonden bij zijn, aarzelen ze niet om een kudde aan te vallen. Zo lieten al duizenden schapen het leven sinds de herintroductie van de wolf, die volgens natuurgroeperingen ‘in het Franse landschap thuishoort’. Alleen al in de laatste twee weken zijn er meer dan honderd schapen en lammeren afgeslacht. De herders staan machteloos, want afschieten mag niet, hoewel de minister van Milieu Nathalie Kosciusko-Morizet, na vele smeekbeden eindelijk overstag lijkt te gaan en ‘het beschermen van kuddes’ in een versoepelde regelgeving denkt te gaan opnemen. Herders zullen dan niet meer in de bak belanden als ze een wolf die hun kudde aanvalt, zonder pardon neerknallen.
Begrijp me niet verkeerd, ik ben tegen het neerknallen van dieren. Maar ik kan me goed voorstellen dat je als herder ook niet met de armen over elkaar blijft staan toekijken hoe een stel wolven je schapen te grazen neemt. Voor wie wil zien hoe dat gaat: kijk hier. “Neuh”, zegt Joseph, terwijl ik een limonadeglas wijn voor hem neerzet (aan lullige wijnglaasjes doet hij niet), “maar daar hebben we zo’n ministersvrouwtje ook niet voor nodig. Je denkt toch niet echt dat zo’n wolf dat overleeft?” In de Hautes-Alpes lopen er in elk geval al twee minder rond…